|
وَإِن كُنتُمْ عَلَى سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُواْ كَاتِباً فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضاً فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ
– „283. Агар сафарда бўлсангиз ва котиб топа олмасангиз (берилган нарса эвазига) қўл билан тутгудек гаров олинг! Агар бир-бирларингизга омонат қўйсангиз, омонат қўйилган киши омонатини адо қилсин ва Парвардигори — Аллоҳдан қўрқсин! Гувоҳликни яширмангиз! Ким (гувоҳликдан бош тортиш билан) уни яширса, бас, албатта унинг қалби осий — гуноҳкордир. Аллоҳ қилаётган амалингизни билгувчидир“. [2:283]
Аллоҳ Таоло бу муборак оятда баён қиляптики, дайн муомаласини қилаётганлар сафарда бўлиб қолсалар ва сафар чоғида ёзадиган одам топа олмасалар, қарз берувчи қарз олаётган одамдан гаровга бирор нарсани олиши мумкин.
Агар бир-бирларига ишонсалар, ёзувчининг ҳам, гувоҳнинг ҳам, гаровнинг ҳам ҳожати йўқ. Қарз берувчининг ишончига кирган қарздор Аллоҳдан қўрқиб, қарз берган кишининг ҳаққини кўп сўратмасдан бериши, у қилган яхшиликни унутмаслиги лозим.
Шундан сўнг Аллоҳ Таоло гувоҳликни яшириш оғир гуноҳлигини айтиб, уни яширмасликка ундайди. Оятнинг охирида эса Ўзининг ҳамма нарсани билишини, улар барибир ҳеч нарсани яшира олмасликларини, чунки Ўзининг ғайбларни ҳам билгувчи Зот эканлигини, еру осмондаги заррадек нарса ҳам
Унинг назаридан четда қолмаслигини баён қилади.
وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ
(Аллоҳ қилаётган амалингизни билгувчидир) бас, унга қараб сизларга жазо ёки мукофот беради.
(وَإِن كُنتُمْ عَلَى سَفَرٍ Агар сафарда бўлсангиз) яъни, мусофир бўлсалар.
(فَرِهَانٌ гаров) гаров сўзининг кўплиги. Аслида бу сўз масдар. Масдар исми мафъул маъносида қўлланиши мумкинлиги эътибори билан бу ерда гаровга қўйилган нарса маъносида қўлланяпти.
(مَّقْبُوضَةٌ қўл билан тутгудек) гаровни қарз берувчига бериш ва унинг олишига яна бир далил.
(وَلَمْ تَجِدُواْ كَاتِباً فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَةٌ ва котиб топа олмасангиз (берилган нарса эвазига) қўл билан тутгудек гаров олинг!) яъни, гаровга нарса беришдан мақсад сафарда, ёзувчи топилмай қолган пайтда қилинаётган қарз савдосини ҳужжатлаштиришдир. Чунки гаровга нарса қўйиш ёзиб ҳужжатлаштиришнинг ўрнини босади. Бинобарин, гаровга нарса қўйишнинг ҳукми мана шундай ҳолатда худди ёзиш каби мандуб бўлади.
209-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232